بررسی موتور اینورتر در یخچال

پیشرفت فناوری در حوزه یخچال، جریان تازه‌ای در طراحی قطعات داخلی راه انداخته است. یکی از تحولاتی که در موتور یخچال رخ داده، به‌کارگیری سیستم اینورتر است. این سیستم جدید، بهینه‌سازی و کاهش مصرف انرژی را به‌همراه دارد و هدفش این است که روند سرمایش، به شکل یکنواخت‌تر انجام شود.

در این مقاله قصد داریم با بررسی موتور اینورتر در یخچال مفهوم آن را ساده بیان کنیم. همین‌طور تلاش می‌کنیم کارکرد، مزایای مصرف برق کمتر، کاهش صدای موتور و بهبود وضعیت خنک‌کنندگی را از جنبه‌های گوناگون بررسی کنیم. هدف ما این است که افرادی که به دنبال خرید یخچال اینورتر هستند یا می‌خواهند اطلاعات بیشتری در این زمینه بدانند، تمام اطلاعات مورد نیاز را دریافت کنند. 

موتور اینورتر چیست؟

در تعریف بسیار ساده، موتور اینورتر موتوری است که سرعت فعالیت کمپرسور را طبق شرایط یخچال تنظیم می‌کند. در مدل‌های معمولی، کمپرسور تنها دو حالت روشن یا خاموش دارد. اما در موتور اینورتر، امکان تغییر سرعت کارکرد وجود دارد تا سرمایش بهتر به‌دست آید. این فناوری سبب می‌شود یخچال انرژی کمتری صرف کند و خنک‌کنندگی پایدارتر باشد.

در واقع اساس عملکرد اینورتر به یک برد الکترونیکی بستگی دارد که جریان برق ورودی به موتور را به شکل کنترل‌شده تبدیل می‌کند. این برد، در زمانی که یخچال به سرمایش بیشتری نیاز دارد، فرمان بالا رفتن سرعت موتور را می‌دهد و هنگامی که یخچال در وضعیت سردی پایدار است، دور موتور را پایین می‌آورد. این فرآیند مانع خاموش شدن‌های پیاپی کمپرسور شده و انرژی کمتری از شبکه برق می‌گیرد.

مفهوم اینورتر فقط محدود به یخچال نیست و در سایر وسایل خانگی نظیر کولرگازی هم کاربرد دارد اما در این مقاله، تمرکز ما روی یخچال است. موتور اینورتر باعث می‌شود تنظیم حرارت در بخش‌های مختلف یخچال به روشی بهتر صورت گیرد. این فناوری به موتور اجازه می‌دهد طیف وسیعی از سرعت را بپیماید و همین امر، خاموش و روشن شدن‌های ناگهانی را کم می‌کند.

نحوه کار موتور اینورتر در یخچال

برای فهم راحت‌تر نحوه کار، اول باید بدانیم کمپرسور چگونه عمل می‌کند. کمپرسور، گاز خنک‌کننده را فشرده و سپس از طریق لوله‌های خنک‌کننده هدایت می‌کند. در سیستم قدیمی، کمپرسور تا رسیدن به دمای معین، فعالیت می‌کند و بعد یک‌باره خاموش می‌شود؛ زمانی که دما بالاتر رفت، دوباره روشن می‌شود؛ چنین الگوی کاری فشار بیشتری به موتور وارد می‌کند و باعث مصرف انرژی بیشتر می‌شود.

در موتور اینورتر، یک برد کنترل دیجیتالی وظیفه دارد که حالت‌های کار کمپرسور را مدیریت کند. وقتی حسگرهای دمایی داخل یخچال متوجه شوند دما نسبت به محدوده‌ی تعریف‌شده کم یا زیاد شده، فرمان تغییر سرعت به برد کنترل می‌رسد. اگر نیاز سرمایش شدید باشد، برد کنترل دور موتور را افزایش می‌دهد. زمانی هم که دما در محدوده‌ی خنک رضایت‌بخش قرار گیرد، دور کمپرسور کاهش می‌یابد.

این سازوکار بسته به میزان نیاز به سرمایش تغییر می‌کند و نتیجه‌اش، کاهش چشمگیر مصرف برق است. همین کم‌ و زیاد شدن سرعت، باعث می‌شود لرزش کلی دستگاه کمتر شود. در نهایت نه‌تنها از هدررفت انرژی جلوگیری می‌شود، بلکه فرسودگی قطعات داخلی نیز کاهش می‌یابد.

تفاوت موتور اینورتر و موتور معمولی

تفاوت اصلی این دو نوع موتور در روش کارشان است:

• نحوه شروع و توقف کار

در سیستم‌های آسنکرون قدیمی، کمپرسور به محض رسیدن دمای از پیش تعیین شده، به صورت کامل روشن و پس از رسیدن به سطح خاص، قطع می‌شد. این عملیات چرخه‌ای موجب فشار زیاد بر قطعات داخلی و مصرف بالای انرژی می‌گردید. در مقابل، سیستم اینورتر بدون توقف ناگهانی کار می‌کند؛ به طوری که پس از اولین بار راه‌اندازی، عملکرد آن به صورت پیوسته تنظیم می‌شود.

• مصرف انرژی و هزینه‌های جاری

راه‌حل تنظیم سرعت موجب شده انرژی الکتریکی کمتری مورد استفاده قرار گیرد. در مقایسه با سیستم‌های رویه خاموش و روشن، موتورهای اینورتر به دلیل تغییر سطح عملکرد در مواقع کم بار، نسبتی کمتر از برق مصرف می‌کنند. این نکته در بلندمدت موجب کاهش هزینه‌های مرتبط با برق آشپزخانه می‌شود.

• ثبات دمای داخلی

وجود سیستم کنترل پیوسته دما در یخچال‌های مجهز به موتور اینورتر، شرایط یکنواخت‌تری را ایجاد می‌کند. در حالی که در یخچال‌های معمولی دمای داخلی ممکن است در محدوده‌های وسیع نوسان کند، استفاده از این فناوری موجب می‌شود دمای داخل دستگاه به صورت دقیق تنظیم شده و حفظ گردد.

• کاهش سر و صدا

عملکرد موتور اینورتر در تنظیم تدریجی سرعت کمپرسور، از وقوع شوک‌های مکانیکی جلوگیری کرده و صدای تولید شده در هنگام تغییر سرعت را به حداقل می‌رساند. این ویژگی خصوصاً در محیط‌های منازل و دفترها که صدای آزاردهنده ایجاد نمی‌کند، بسیار حائز اهمیت است.

آیا موتورهای اینورتر صدای کمتری دارند؟

از جمله پرسش‌های متداول درباره موتور اینورتر، موضوع صدای دستگاه است. کمپرسورهای معمولی هنگام شروع به کار، صدای ناگهانی تولید می‌کنند و هنگام خاموش شدن هم صدای متمایز دارند. در حالت کلی ممکن است نوسان صدایشان آزاردهنده شود.

در موتور اینورتر، استارت اولیه با سرعت آهسته آغاز می‌شود و به‌تدریج به شرایط دلخواه می‌رسد. همین ویژگی باعث کاهش صدای ناگهانی می‌شود. علاوه بر این، چون موتور دفعات روشن و خاموش شدنِ پشت‌سرهم ندارد، صدای روشن و خاموش شدن هم کمتر به گوش می‌رسد.

البته این به معنای کارکرد کاملاً بی‌صدا نیست. یخچال اینورتر نیز زمانی که سرعت کمپرسور افزایش می‌یابد، صدایی تولید می‌کند. ولی در کل شدت آن به نسبت موتور قدیمی کمتر است. بنابراین اگر زندگی آپارتمانی دارید یا به صدای اضافه حساسیت دارید، کمپرسور اینورتر ممکن است آسودگی بیشتری ایجاد کند.

تأثیر موتورهای اینورتر بر دمای یخچال

دما یکی از شاخص‌های اصلی کارآمدی یخچال است. کمپرسورهای معمولی در فاصله خاموش و روشن شدن، ممکن است باعث ایجاد نوسان دمایی شوند. این نوسانات گاهی به مواد غذایی آسیب می‌زنند.

در موتور اینورتر، به شکل پیوسته تلاش می‌شود دما در محدوده ثابتی باقی بماند. زمانی که درب یخچال باز می‌شود و موجی از هوای گرم وارد فضای داخلی می‌شود، حسگرها فرمان افزایش دور موتور را صادر می‌کنند، تا سرمای از دست‌رفته جبران شود. وقتی دوباره دمای یخچال به سطح مطلوب برگشت، سرعت موتور کمتر می‌شود. این روند، از بالا و پایین رفتن لحظه‌ای دما جلوگیری کرده و کیفیت تازه نگه‌داشتن خوراکی‌ها را بهتر می‌کند.

همچنین در بخش فریزر، حفظ دمای سرد و ثابت از سوختن موتور جلوگیری می‌کند. چون اگر موتور مجبور نباشد طی بازه‌های کوتاه، استارت‌های متعدد داشته باشد، گرمای کمتری تولید می‌شود. ضمن اینکه محصولات منجمد در دمایی تقریباً یکنواخت نگه داشته می‌شوند و همین امر سبب دوام بیشتر و کیفیت بالاتر مواد غذایی درون فریزر می‌گردد.

تأثیر موتور اینورتر بر کاهش مصرف انرژی

این قطعه به‌شدت در کم کردن مصرف برق نقش‌آفرین است و علت آن هم مشخص است: هرچه موتور کمتر خاموش و روشن شود، انرژی کمتری نیاز دارد.

زمانی که یخچال موتور معمولی دارد، بعد از چند بار خاموش و روشن شدن، مصرف برق بالا می‌رود. چون استارت اولیه موتور، انرژی زیادی مطالبه می‌کند. موتور اینورتر به‌جای رسیدن ناگهانی به آخرین حد توان، پردازش پله‌ای انجام می‌دهد و از این رو انرژی هدر نمی‌رود.

در واقع بزرگی این ویژگی خودش را در طول ماه نشان می‌دهد. یعنی وقتی قبض برق کم می‌شود، به ارزش این نوع کمپرسور پی می‌بریم. به همین خاطر افراد زیادی تمایل پیدا کرده‌اند هنگام خرید یخچال، به فناوری اینورتر توجه کنند تا هزینه مصرف برق پایین بیاید.

عوامل اثرگذار بر عمر کمپرسور اینورتر

عمر کمپرسور اینورتر حتی ممکن است بیشتر از مدل‌های قدیمی باشد، چون روشن و خاموش‌شدن ناگهانی در این موتور چندان رخ نمی‌دهد. هرچه فرایند روشن‌شدن نرم‌تر باشد، فشار کمتری به قطعات وارد خواهد شد. اما برخی عوامل در طول عمر موتور تأثیر دارند که دانستن آن‌ها ضروری است:

1. کیفیت برند سازنده: برخی کارخانه‌ها، توجه ویژه‌ای به تولید کمپرسورهای اینورتر دارند و از قطعات بادوام استفاده می‌کنند.
2. تنظیم درست دما: اگر دما خیلی پایین تنظیم شود، موتور مجبور است دائم با دور بالا کار کند و در درازمدت فرسوده می‌شود.
3. تهویه مناسب پشت یخچال: اگر مسیر گردش هوا در پشت یخچال مسدود شود، گرمای موتور به‌خوبی بیرون نمی‌رود و این امر باعث گرم‌شدن کمپرسور می‌شود.
4. استفاده صحیح از یخچال: باز و بسته‌کردن بیش‌ازحد درب یا قرار دادن خوراکی‌های بیش از ظرفیت دستگاه، موجب فشار بر موتور خواهد شد.

با رعایت این موارد، عمر مفید موتور اینورتر افزایش می‌یابد و هزینه نگهداری هم کاهش پیدا می‌کند.

روش کاهش صدای موتور و لرزش یخچال اینورتر

اگرچه موتور اینورتر نسبت به نوع معمولی صدای کمتری تولید می‌کند، اما برخی عوامل محیطی یا فنی می‌توانند صدای یخچال را بیشتر نشان دهند. به عنوان نمونه لرزش کف آشپزخانه، تراز نبودن پایه‌ها و تماس بدنه دستگاه با دیوار یا کابینت، ممکن است صدا را تشدید کند.

برای رفع این موارد، ابتدا باید مطمئن شد که یخچال به‌شکل کاملاً  تراز روی زمین قرار دارد. زیاد بودن فاصله یا خیلی چسبیدن به دیوار نیز می‌تواند صدا ایجاد کند. بهتر است فاصله‌ای استاندارد از همه طرف در نظر گرفته شود تا جریان هوا مختل نگردد.

در ضمن، برخی اوقات اضافه‌بار در طبقات داخلی، لرزش بیشتری به هنگام کار ایجاد می‌کند. مخصوصاً اگر بطری‌ها یا ظروف شیشه‌ای ردیف نشده باشند. مرتب قرار گرفتن ظروف و پیشگیری از برخورد آن‌ها به یکدیگر، صدای اضافی را پایین می‌آورد.

نکات مهم در زمان انتخاب یخچال دارای کمپرسور اینورتر

هنگام بررسی یخچال‌هایی که کمپرسور اینورتر دارند، برخی نکته‌ها اهمیت دارند. اولین مورد، اندازه و ظرفیت یخچال است. اگر خانواده پرجمعیت باشد و فضای داخل یخچال باید بزرگ باشد، باید مدلی انتخاب کنید که توان سرد کنندگی بالایی داشته باشد.

دومین نکته، محفظه‌های خنک‌کننده است. برخی مدل‌ها دارای تکنیک‌های خاص توزیع سرما هستند که حد دمای قفسه‌ها را در محدوده یکسانی نگاه می‌دارند؛ به این ترتیب داخل یخچال سردی یکدست‌تری تجربه می‌کند.

همچنین لازم است به برچسب مصرف انرژی دستگاه نگاه شود. یخچال‌های اینورتر اغلب روی رده‌های بالای برچسب بهره‌وری ایستاده‌اند. تعداد حسگرهای دما، سیستم‌های عیب‌یاب دیجیتالی و لامپ‌های LED برای روشنایی داخل یخچال نیز از مواردی هستند که در انتخاب درست کمک می‌کنند.

گرچه شاید قیمت خرید چنین مدلی نسبت به یخچال معمولی کمی بالاتر باشد، اما اگر به هزینه‌های بلندمدت و صرفه‌جویی در برق فکر کنیم، ارزش آن بیشتر روشن می‌شود.

نکات نگهداری برای یخچال‌های مجهز به موتور اینورتر

اگر یخچال مجهز به موتور اینورتر دارید، حتما به نکات زیر توجه کنید:

• موقعیت قرارگیری دستگاه

انتخاب جای مناسب برای نصب یخچال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قرارگیری یخچال در فضایی بدون آفتاب مستقیم و در فاصله مناسب از دیوار، مانع ورود حرارت اضافی شده و کمک به حفظ کارایی سیستم خنک‌کنندگی می‌کند.

• تمیزی کندانسور

لوله‌ها و قسمت‌های وابسته به کندانسور باید به صورت دوره‌ای تمیز شوند. تجمع گرد و غبار موجب کاهش عملکرد و افزایش مصرف برق می‌شود. رعایت دستورالعمل‌های تمیزی دستگاه، کارکرد یخچال را پایدار می‌کند.

• بررسی و نگهداری درب

درزهای اطراف درب یخچال از ورود هوا جلوگیری می‌کنند. اطمینان از سالم بودن این درزها و تعویض آن در صورت لزوم، حفظ دمای داخلی دستگاه را تسهیل می‌کند. همچنین، استفاده از واشرهای با کیفیت در درب از مواردی است که تاثیر زیادی در کاهش هدررفت انرژی دارد.

• رعایت تنظیمات دما

تنظیم دمای داخلی دستگاه طبق توصیه‌های تولیدکننده، به کارایی بهتر یخچال کمک می‌کند. اگرچه موتور اینورتر به خوبی وظیفه خود را انجام می‌دهد، تنظیم نادرست دما می‌تواند موجب افزایش مصرف برق و کاهش کارایی شود.

• مراقبت از تجهیزات الکترونیکی

سیستم کنترل الکترونیکی موتور اینورتر نیازمند مراقبت حساس است. بررسی دوره‌ای اتصالات و اطمینان از سلامت بردهای کنترلی می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.

سخن پایانی:

فناوری اینورتر، یکی از تحولات قابل توجه در عرصه یخچال‌های خانگی است. این سیستم با کنترل دیجیتال جریان برق ورودی به موتور، توانایی کم‌ و زیاد کردن سرعت کمپرسور را دارد و تا حد زیادی مصرف برق را کاهش می‌دهد. همچنین روشن‌ و خاموش‌ نشدن متوالی موتور و شروع نرم، باعث کاهش استهلاک و پایین آمدن سطح صدا می‌شود.